Algemene vragen over soortenkeuze

Wat is inheems/streekeigen?

“Inheems zijn” betekent zoveel als “ergens van nature aanwezig zijn”. Een boom- of struiksoort is inheems als de soort zich na de laatste ijstijd zonder menselijke hulp in onze kontreien heeft gevestigd. In dit verband spreekt men ook wel van het natuurlijk verspreidingsgebied van de soort. 'Streekeigen' gaat nog verder. Streekeigen soorten zijn immers karakteristiek voor een bepaalde streek, zoals de Kempen of de polders. Het gaat om de soorten 1-24 van de bestellijst.

Wat is autochtoon plantgoed?

Bij fauna en flora van een bepaald gebied spreekt men van inheemse soorten als deze er sinds langere tijd (meestal sinds de laatste ijstijd) van nature voorkomen. De Zomereik is bijvoorbeeld een inheemse boomsoort in Vlaanderen.

Een plant is autochtoon in Vlaanderen, als deze een nakomeling is van planten die zich sinds hun spontane vestiging na de laatste ijstijd altijd natuurlijk hebben verjongd, of die kunstmatig vermeerderd werden met strikt lokaal materiaal. Een zomereik afkomstig uit de Balkan is dus niet autochtoon in Vlaanderen, maar de soort zomereik is hier wel inheems.

Inheemse en streekeigen soorten gedijen goed op onze zandgronden en in ons klimaat. Bovendien trekken inheemse bomen en struiken meer diersoorten aan.

Autochtone planten kunnen beter aangepast zijn aan ziektes, uitzonderlijke vorstperiodes, interacties met andere organismen, … dan niet-autochtone. Ze hebben zich immers gedurende vele eeuwen aangepast aan de lokale groeiomstandigheden. Deze aanpassingen zijn opgeslagen in het genetische materiaal van de planten en zijn daarom overerfbaar.

Waarom zitten precies die soorten in het aanbod?

Deze soorten hebben, ten opzichte van ingevoerde soorten (exoten), een veel hogere ecologische waarde. Andere voordelen zijn:

• relatief goedkoper
• gezonder, nemen sneller hun uiteindelijke habitus aan, winterhard
• natuurlijke soorten, dus landschappelijk ingepast.

Kan ik andere soorten of veredelde variëteiten krijgen?

Het aanbod is bewust beperkt tot streekeigen soorten. Geen veredelde variëteiten dus, noch andere soorten. Bij de fruitbomen en het kleinfruit zitten uiteraard wel veredelde variëteiten.

Worden er groenblijvende soorten aangeboden?

Ja, hulst is een groenblijvende soort. Ook bij liguster blijven de blaadjes er in de winter in principe aanhangen.

Welke struiken en bomen of welke soort fruitboom passen bij de bodem van mijn grond?

De boom- en struiksoorten en de variëteiten fruitbomen die worden aangeboden zijn geselecteerd op basis van de bodemsoorten die in de Kempen overheersen. Alle soorten en variëteiten zijn dus normaal gezien geschikt. Toch enkele bemerkingen.

Op laag gelegen gronden, met een zeer natte bodem (vb. plassen in de winter en ook tot ver in de zomer vochtig), is het aan te raden om te kiezen voor zwarte els, Gelderse roos, zomereik, spork, hazelaar en lijsterbes. De enige soort die in de Kempen van nature beperkt is in zijn verspreiding tot rijkere, natte gronden langs beken, is Gelderse roos. Soorten als beuk, winterlinde en boskers zijn op zulke gronden echt af te raden.

Ook op zeer droge, zandige duingronden zijn niet alle soorten geschikt. Het aantal soorten is op die gronden van nature beperkt, wees dus sober: zomereik, ruwe berk, spork, lijsterbes, vlier en boswilg. Zeker het eerste jaar kan u de planten hier best regelmatig water geven. Ook het leggen van een mulchlaag van houtsnippers kan helpen. Eenmaal hun wortelstel voldoende ontwikkeld is, vinden struiken en bomen van de genoemde soorten zelf voldoende water en voedingstoffen.

De gronden die de meest diverse soortenkeuze toelaten zijn lemige zandgronden en oude landbouwgronden (met een dikke zwarte teeltlaag), vaak liggen deze rond oude boerderijen en rond de oude dorpskernen. Hier kan je probleemloos iets meereisende soorten als linde, boskers, beuk en haagbeuk en sleedoorn aanplanten en zowat alle andere soorten.

Voor de keuze tussen geschoren hagen, wilde hagen, heggen, houtkanten of bosjes is de bodemsoort van geen belang als tenminste de aangepaste soorten werden gekozen.

Welke struiken en bomen of welke soort fruitboom passen bij de afmetingen van mijn grond?

Dit hangt af van twee factoren: de beschikbare ruimte en de beschikbare tijd voor onderhoud.

Ruimte

kleine tuintjes (< 100 m²):

• geschoren haag (tot 1,5 m breed), enkele solitaire struiken, kleinfruit, één solitaire kleine boom of één hoogstamfruitboom als je met de buren afspreekt dat hij mag overhangen
• geen tuinpakket, wel een bestelling op maat

middelmatig grote tuinen (100m² - 300 m²):

• geschoren of wilde haag (tot 2 m breed), struikengroep of solitaire struiken met één of enkele kleine bomen, één grote boom, één of twee hoogstamfruitbomen, kleinfruit
• tuinpakket of bestelling op maat

grotere tuinen (vanaf 500 m²):

• geschoren of wilde haag, struikenborder, solitaire struiken, enkele solitaire bomen of enkele hoogstamfruitbomen of één vruchtboom, kleinfruit
• bestelling op maat voor een struikenborder of een gemengde haag, of één tuinpakket voor een oppervlakte van 150 m² bij plantverband 2 X 2,5 m, 4 volgroeide kerselaars beslaan een oppervlakte van 400 m², eventueel met een gemengde haag er rond

(randen van) weilanden, parkings, bedrijventerreinen (vanaf 1000 m²)

• houtkant (minimum 4 m breed, 5 m hoog) of klein bosje of wilde hagen of hoogstam fruitboomgaard
• geen tuinpakketten, vraag individueel advies aan contactpersonen op het bestelformulier of de folder. Er wordt in overleg een aangepaste bestelling opgemaakt. Er zijn kortingen voor grote bestellingen

Tijd voor onderhoud

heel weinig tijd voor onderhoud (< halve dag per jaar) 

Solitaire struiken, kleine bomen, bomen en vruchtbomen kunnen op natuurlijke wijze evolueren als je genoeg ruimte hebt voorzien.

weinig tijd voor onderhoud (halve tot één dag per jaar) 

Een wilde haag en houtkant moeten maar om de paar jaar gesnoeid worden, maar de keren dat er gesnoeid wordt, is het arbeidsintensief. Als de beschikbare ruimte krap is, zal vaker gesnoeid moeten worden.

voldoende tijd voor onderhoud (één tot meerdere dagen per jaar) 

Geschoren haag, hoogstam-, halfstam- en laagstamfruitbomen, kleinfruit (behalve Mispel en Kweepeer), struiken en kleine bomen met beperkte groeiruimte.